NS goederenwagens jaren '30 in model
|
Last edited Maart 23, 2021 |
door Gerard van de Weerd |
Gesloten goederenwagens
De meeste goederenwagens in de twintiger en dertiger jaren waren twee-assers.
Het draagvermogen was opgelopen van 2,5 ton naar 17,5 ton voor gesloten wagens en
tot 21,5 ton voor open wagens.
|
|
 |
|
De Staatsspoorwegen lieten tussen 1881 en 1902 1500 onberemde en 500 beremde 10 tons
gesloten goederenwagens bouwen, waarbij veel hout en zeer weinig metaal gebruikt werd.
Pas in 1906 kwam een veel modernere serie in dienst, warbij het onderstel hoofdzakelijk
uit metaal was opgebouwd en de bovenbouw was voor de stevigheid voorzien van metalen
U-profielen. Het dak was opgebouwd met houten spanten en het frame van het remhuis
was van hardhout geconstrueerd.
De remarbeider kon zowel naar links, rechts, naar voren en achteren kijken.
Voor de stijfheid van de bak gebruikte men nog schuin geplaatste schoren aan een kopwand
en beide zijwanden.
Dit was de serie SS CHG 13003 - 13202, cq. NS CHB 3246 - 3445.
Van de series uit 1881 heeft MK Modelbouwstudio's modellen gemaakt.
|
seinarm.nl
|
Bij de Hollandsche IJzeren Spoorweg-Maatschappij reden vele gesloten goederenwagens
rond met een inhoud van 45 m3.
Dit type was bij de HSM gestandaardiseerd en werd gebouwd tussen 1879 en 1917. In
totaal hebben er zo'n drieduizend van deze wagens dienst gedaan.
|
|
Twee CHD goederenwagens van de voormalige HSM, waarvan de voorste met een groot remhuis.
Series NS CHD NS 5601~6850, 7500~12800. |
fabrikant
Artitec |
De Staatsspoorwegen lieten tussen 1896 en 1916 ruim tweeduizend goederenwagens bouwen,
allen met een radstand van 5,00 m en een lengte van 9,35 m.
Door de lange bouwperiode ontstonden er kleine verschillen tijdens het bouwen. De
NS bracht ze onder in de categorie CHE, dwz. een gesloten goederenwagen met een inhoud
van 51 m3.
|
|
|
|
|
|
|
|
Boven: voormalige SS goederenwagen (bouwjaar 1906) serie NS CHEP 15589-15888
en rechts daarvan het kleine broertje, de serie NS CHB 3246 - 3445, beiden gebouwd
in 1906 en beide met vierraams remhuizen. Voor de stijfheid was de bak voorzien van
schuine verstevigingsprofielen. Deze CHB's waren eind jaren veertig verdwenen, de
laatste grote CHEP's verlieten in 1964 de actieve dienst en enkelen waren tot halverwege
jaren zeventig nog als terreinwagen in het land te vinden.
Middenboven: oud-SS goederenwagens (bouwjaar 1910/1913) serie NS CHEW 19701-19740
met rond remhuisdak en NS CHE 16001-16969
Middenonder: goederenwagens (bouwjaar 1910) serie NS CHEW 19501 - 19700 met
puntig remhuis, geheel van die tijd voor de stevigheid voorzien van schuine schoren.
Model gemaakt door Jaap Veldhuis en aangepast aan Fremo.
Onder: goederenwagens (bouwjaar 1916) serie NS CHEW 20217-20246 met puntig
remhuisdak en NS CHE 16970-17059
|
seinarm.nl |
|
|
|
|
Groentewagens Staatsspoorwegen (bouwjaar 1916/1917)
serie NS CHRW 23501-23575 (met remhuis) en serie NS CHR 21426-21650
Met schuiven -aan de buitenkant te bedienen- kon de ventilatie geregeld worden. |
seinarm.nl |
|
|
HSM Groentewagen met remhuis, gebouwd tussen 1914 en 1921.
serie NS CHRW 24026-24575 |
fabrikant
MK Modelbouwstudio's |
|
|
NS Groentewagen '18 luiker', gebouwd in 1929 en 1930
serie NS CHRKS 24576-25000 en 31001-31375 |
fabrikant
MK Modelbouwstudio's |
Open goederenwagens
Kolenwagens
|
|
|
10 tons HSM open kolenwagen, serie NS GTG 36401-36475, gebouwd in 1881 en voorzien
van HSM Ag2 aspotten en spaakwielen. |
fabrikant
MK Modelbouwstudio's
messing model 2017 kit m-134 |
|
|
kit K-02 10 tons SS open kolenwagen, serie NS GTG 35286-36896 met ronde kopschotten,
gebouwd in 1866 en 1867. |
fabrikant
MK Modelbouwstudio's
kunststof model 1998 kit K-02
|
|
|
10 tons SS open kolenwagen, serie NS GTG 36709-36782 met rechte kopschotten,
ook gebouwd in 1866 en 1867. |
fabrikant
MK Modelbouwstudio's 1998
kunststof model 1998 kit K-03
|
|
|
Kolenwagens Staatsspoorwegen( bouwjaar 1911/1912) serie NS GLY 45001-45365 (met remhuis)
en serie NS GLY 44001-44624
Deze wagens zijn gewijzigd uit de Fleischmann/Roco wagens 76069 en voorzien van een
ander (Fleischmann) remhuis.
|
transfers
seinarm.nl |
|
|
Particuliere kolenwagens van de Gasfabriek gemeente Utrecht op basis van een Roco
kolenwagen (Roco 56017)
Deze gasfabriek had vier van deze kolenwagens in dienst, serie NS 260101 P -
260104 P.
(De gemeente Amsterdam beschikte destijds over 10 van deze kolenwagens, maar die hadden
een rembordes.) |
transfers
MK Modelbouwstudio's |
|
|
|
Links een beremde Roco NS GTM kolenwagen serie 54301-57000, rechts een Fleischmann,
serie 53541-54291. |
|
|
|
|
Links de NS Roco kolenwagen serie 58501-59360, rechts de Fleischmann serie 57001-57950
(SS) cq. 58101-58489 (HSM). |
|
Zandwagens
|
|
Ruim 1700 van deze zandwagens lieten de Staatsspoorwegen bouwen tussen 1877 en 1910.
Een deel was voorzien van een remhuisje in de wagenbak.
Kit K-07 van MK Modelbouwstudio's. Serie NS GH 38901-39551 (met remhuis) en NS GH
37601-38742 |
fabrikant
MK Modelbouwstudio's |
Rongenwagens
|
|
|
Voormalige NCS Rongenwagens, hier serie NS LW 87401-87425 (onberemd) en serie LW 87426-87435
(beremd) ontstaan uit Roco rongenwagens. |
transfers
seinarm.nl |
Overig
|
|
Bijzondere open wagens waren de oud-HSM 'hekkenwagens'.
In eerste instantie waren zij bedoeld voor het vervoer van takkenbossen, maar later
werden er ook olie vaten en dergelijke mee vervoerd.
Philotrain leverde verschillende uitvoeringen op een Trix-onderstel. |
fabrikant
Philotrain |
Veewagens
De spoorwegen beschikten in de dertiger jaren over ongeveer 2500 veewagens, waarbij
de HSM en de SS er elk zo'n 1000 stuks bezaten. De rest was van de NCS en de NBDS.
|
|
SS veewagen serie NS FBW 73036-73125, bouwjaar 1910.
Het betreft een messing etsplaat op een Roco onderstel. |
seinarm.nl |
|
|
Nogmaals twee fraaie veewagens, gebouwd door Jaap Veldhuis op onderstellen van Artitec
CHD goederenwagens.
. |
|
|
|
SS Veewagens serie NS FBWS 73631 - 73700 met remhuis, bouwjaar 1908
Deze wagens hadden dezelfde wagenbak als bovenstaande, maar dan met remhuis. |
seinarm.nl |
|
|
SS Veewagens serie NS FCKS 72301 – 72425, bouwjaar 1913.
Deze bestaan ook uit een messing etsplaat, passend op een langer Roco onderstel.
|
seinarm.nl |
|
|
De HSM beschikte over ruim 600 veewagens met dezelfde bovenbouw, die in diverse nummerseries
vielen.
De ene serie had een remhuis, de andere serie iets andere handgrepen enzovoort.
Met de kitjes m-180 zonder rem en m-181 met remhuis van MK Modelbouwstudio's kunnen
de meeste varianten nagebouwd worden. |
fabrikant
MK Modelbouwstudio's |
|
|
Economisch gebruik van een veewagen. Voor het vervoer van schapen en dergelijk is
de wagen voorzien van een verdiepingsvloer.
Hier de Staatsspoor uitvoering NS FVAWS 77501 - 77505 bouwjaar 1909 (met remhuis)
en NS FVAL 77811 - 77855 bouwjaar 1909 (onberemd)
Philotrain heeft deze wagen ook al eens uitgebracht (zonder remhuis, 870/33, kleinveewagen
met verdieping, uitgebracht in 2000). |
seinarm.nl |
Dienstwagens Bagagewagens
Een bagagewagen is een rijtuig voor het vervoer van bagage. Omdat een bagagewagen
normaal niet voor personenvervoer gebruikt wordt, luidt de benaming dan ook bagagewagen
en niet bagagerijtuig.
Zij waren voorzien van grote laaddeuren (bijvoorbeeld schuifdeuren of rolluiken)
en kunnen een of meerdere bagageruimten hebben. Ook is er een aparte ruimte voor de
conducteur voor het afhandelen van de administratie.
Voor goederentreinen werden meestal aparte goederentreinbagagewagens gebruikt. Deze
wagens hadden een enigszins vereenvoudigd remsysteem en bevatten weinig comfort.
Later werden ook bagagewagens uit de personendienst afgedankt, maar waren nog wel
geschikt voor de goederendienst, waarbij de treinsnelheden veel lager waren.
De HSM gebruikte van het begin af aan al aparte bagagewagens voor de goederendienst,
bij de SS gebeurde dit pas omstreeks 1914.
|
|
Goederentreinbagagewagen van de voormalig HSM (bouwjaar 1898-1907) met aparte toiletruimte
voor de treinbegeleider.
Serie NS Dg 2301-2362 |
seinarm.nl |
|
|
Tussen 1913 en 1915 liet de SS op onderstellen van uitgediende personenrijtuigen ook
goederentreinbagagewagens bouwen.
Omdat de lengtes en de radstanden verschilden ontstonden er diverse subseries, de
hoogste twee nummers hadden zelfs drie-assige onderstellen.
Serie NS Dg 2115-2174 en NS Dg 2199-2200(drie-asser)
Links de korte NS Dg 2120 met een radstand van 4,5 m en rechts de langere NS Dg 2147
met een radstand van 4,7 m. |
seinarm.nl |
|
|
SS (personen)bagagewagen, bouwjaren 1870-1878.
Vanaf 1921 werden deze wagens uitsluitend ingezet in de goederendienst.
Serie NS Dg 2030-2070. |
fabrikant
MK Modelbouwstudio's |
|
|
De grote broer van bovenstaande bagagewagen, gebouwd tussen 1870 en 1878.
Vanaf 1931 mochten deze wagens alleen nog maar in de goederendienst gebruikt worden.
Serie NS D 3001-3051. |
Mitropa
Gert Arkema |
|
|
Ter vervanging van de verouderde houten bagagewagens voor de goederentreindienst kwamen
in 1931
vijftig stuks stalen wagens in dienst, genummerd NS Dg 2371-2420.
De laatste exemplaren werden in 1962 afgevoerd (als dienstwagen 2371, 2375, 2402 en
2404) |
fabrikant
Philotrain |
|
|
SS bagagewagen serie NS D 4101-4145.
Het model is eerst uitgebracht door Philotrain en later door Fleischmann. |
fabrikant
Philotrain |
Dienstwagens Snelgoedwagens
Bestelgoedwagens werden ook wel pakjeswagens genoemd.
E = expresgoedwagen, bestelgoedwagen
In 1892 stelde de SS snelgoedwagens in dienst, de HSM deed dat in 1912.
De benaming bestelgoedwagen werd in 1934 gewijzigd in snelgoedwagen
Deze wagens bevatten een afdeling voor de de behandeling van de papieren bij de goederen
door een spoorwegambtenaar, die ook voor het laden en lossen zorgt.
In 1921 hadden beide maatschappijen ongeveer 3000 van deze wagens in gebruik.
Al deze wagens hadden drie assen, Westinghouserem en gasverlichting.
Wat vervoerden zij?
Kranten, bederflijke levensmiddelen, brood, allemaal in wat grotere hoeveelheden.
Een paar doosjes kunnen met een D mee, maar voor wat meer volume werden de E's gebruikt.
Vaak werden zij eerst beladen bij een goederenloods en dan met spoed aan een personentrein
toegevoegd.
Deze wagens werden meestal gesteld in personentreinen in de vroege ochtend/late namiddag.
Vaak bevonden zich nog meerdere snelgoedwagens in de trein voor het transport van
bederfelijke waren, zoals groenten, gist, eieren, kuikens of andere produkten.
Maar ook 's nachts reden er wel aparte snelgoedtreinen, bestaande uit vele E's.
|
|
|
|
Dit is een SS snelgoedwagen, bestaande uit een grote serie drie-assige rijtuigen.
Serie NS E 3001-3095, 3101-3130 en 4076-4125.
Ze werden gebouwd tussen 1892 en 1916. Begin dertiger jaren reden ze rond met de tekst
'Bestelgoed, vlug, goedkoop'. |
Boven seinarm.nl met schuine verstevigingsschoren
Onder Philotrain in de uitvoering na 1934. |
|
|
Men wilde in de vele snelgoedtreinen niet altijd een aparte bagagewagen stellen. Vandaar
dat een combinatie van zowel bagage/conducteur- als bestelgoedwagen werd aangeschaft.
De benaming voor dit rijtuigtype werd ED. De serie werd genummerd NS ED 4301-4375
en gebouwd tussen 1929 en 1930.
In 1960 werden de laatsten buiten dienst gesteld. |
seinarm.nl |