SEINEN VOOR RANGEERBEWEGINGEN

Om het rangeren in goede banen te leiden werden er door de HSM speciale rangeerseinen gebruikt. Vooral op emplacementen en bij stations werden deze rangeerseinen vaak toegepast. Bij de SS werden hoofdseinen benut zowel voor treinbewegingen als ook voor rangeerbewegingen. Deze seinen waren daartoe geplaatst op een roodwit geschilderde seinpaal. Bij de fusie van beide maatschappijen in 1921 hanteerde de NS het seinstelsel van de HSM. En voerde daarmee dus ook de rangeerseinen in. Rangeerseinen zijn vanwege de lage snelheden, waarmee treinen over emplacementen rijden, meestal uitgevoerd als dwergseinen.

Rangeerseinen dienen voor het leiden van rangeerbewegingen. Deze seinen :

Wanneer er over een spoor een trein binnenkomt, dan mag over dat betreffende spoor niet gerangeerd worden, zolang de seinpaal voor deze binnenkomende trein op veilig staat. Pas als de (personen)trein vertrokken is en deze seinpaal weer op 'onveilig' staat, is het mogelijk geworden de rangeerseinen op veilig te zetten. Andersom werkt de vergrendeling ook, staat het rangeersein op 'vrijgave rangeren', dan kan het hoofdsein niet in de veilige stand gezet worden. Op deze wijze worden strijdige seinbeelden voorkomen. Rangeerseinen kunnen als eenzijdig of als tweezijdig sein voorkomen. Met éénzijdig wordt bedoeld, dat het sein maar vanuit één richting bekeken kan worden. Dit in tegenstelling tot tweezijdige seinen, welke een identiek seinbeeld aan voor- en achterzijde hebben.
Het rangeren geschiedt altijd onder leiding van een rangeerder. De machinist moet de aanwijzingen van de rangeerder opvolgen. Desondanks heeft de machinist de verplichting ook op de stand van de rangeerseinen te letten en hiernaar te handelen.

Nummering

Seinen en wissels dragen altijd een nummer. Elk hoofdsein heeft een letter, waarbij soms het spoornummer of de afkorting van het station waar het spoor naar toe leidt bij staat. Een voorsein heeft dezelfde codering als het hoofdsein, echter met de toevoeging 'v'. Voor hoofdseinen worden de letters A tot en met M gebruikt. Heeft men hier bij grote stations nog niet genoeg aan, dan worden dubbele letters (AA tot en met MM) gebruikt.
Rangeerseinen dragen de letters P tot en met Z. De seinpalen zijn zwart en voorzien van witte blokken van ongeveer 1 m.

	hoofdsein met rangeersein	rangeer- handel	seinhandel hoofdsein

Roodwitte palen

Een stukje historie van de Staatsspoorwegen is tot in de zeventiger jaren bij de Nederlandse Spoorwegen zichtbaar gebleven, de roodwitte seinpalen van de SS.
Bij de Staatsspoorwegen werden de functies van in- en uitrijseinpalen gecombineerd met die voor rangeerbewegingen. De seinhuiswachter legde de wissels in de juiste stand voor de rangeerbewegingen en de rangeerder kon dan aan de machinist het sein voor rangeren geven, zodra de seinarm voor dit spoor op veilig was gesteld. Om kenbaar te maken, welke seinen zowel voor treinbewegingen als voor rangeerbewegingen golden werden deze geplaatst op roodwitte palen. De voet en de top van zo'n seinpaal is altijd zwart, de rest bestaat uit rode en witte banden. Blokseinpalen en afstandsseinpalen bleven in principe altijd zwart-wit geschilderd. Roodwitte uitrijseinpalen worden altijd gevolgd door een zwartwitte blokseinpaal.
De andere spoorwegmaatschappijen kenden een dergelijke seinuitvoering niet.

Hieronder ziet u de roodwitte varianten van de combinatie hoofd/rangeerseinen.

Langzaam rijden Stop Onveilig Veilig Voorbijrijden toegestaan Veilig voor links Veilig voor rechts

---

1

2

3

4

1.	Roodwitte voorseinen in Blerick, augustus 1982
2.	Een fraai plaatje in het zuiden van het land. De doorgaande hoofdsporen hebben hogere seinpalen dan de andere sporen. Valkenburg, 7 augustus 1985.
3.	Meerdere kleurvarianten. De inrijseinen gelden ook voor rangeertreinen, de zwartwitte uitrijseinen gelden voor volgens dienstregeling vertrekkende treinen. Hoogste snelheid 30 km/h. Rotterdam Feyenoord, augustus 1979.
4.	Wegens ruimtegebrek zijn twee uitrijseinen gecombineerd op hetzelfde bordes. De seinen gelden voor zowel normale treinbewegingen als voor rangeerdelen. Pijlen geven aan voor welk spoor elk sein geldig is. Heerlen, 7 augustus 1985.