Seinarm, de site voor de Nederlandse modelspoorder. > Licht ‘46 > Seinstelsel 1946

LICHTSEINSTELSEL 1946

DRIEHOOGTE SEIN

Zoals inmiddels vermeld bij de eenhoogteseinen heeft men bij lichtseinstelsel 1946 gekozen voor nieuwe seinbeelden om de bezwaren van de oude armseinstelsels op te heffen.
Deze aspecten waren:
● geen onderscheid tussen hoofdsein/voorsein
● elk hoofdsein is principe voorsein van het volgende sein
● er wordt slechts één kleur per seinbeeld getoond (uitgezonderd wit)
● er wordt een snelheidsaanduiding gegeven op di plaatsen waar dat nodig is
● er wordt geen richtingaanduiding meer getoond bij stations

De gewone lichtseinen zonder snelheidsaanduiding bestaan uit één lamp met daarvoor een beweegbare kleurenbril.
Seinen, die wel een snelheidsaanduiding moeten geven, hebben meerdere seinlampen boven elkaar, elk met een eigen kleurenwisselaar en achtergrondscherm. De hoogst geplaatste lamp geldt voor de hoge snelheid (meer dan 90 km/h), de middelste voor de middensnelheid (tussen de 30 en 90 km/h) en de laagste lamp voor de lage snelheid (maximaal 30 km/h). Nagenoeg altijd worden bij snelheidsaanduidingen driehoogteseinen toegepast, maar wanneer vanwege plaatselijke omstandigheden de hoge snelheid niet was toegelaten werden soms tweehoogteseinen geplaatst.

Elst, september 1979.

Hier zien we een aantal seinbeelden van een driehoogtesein.
Rood. Hoog geel. Wit-groen-groen.	● Laag of midden of hoog rood, de betekenis blijft gelijk. ● Hoge snelheid verminderen, afremmen, want het volgende sein staat op stop. ● Middensnelheid verminderen, dus afremmen, want het volgende sein houdt waarschijnlijk ook weer een snelheidsverlaging in.

Voor driehoogteseinen werden tien seinbeelden gebruikt.

1	hoog *rood* of midden *rood* of laag *rood*	stop voor het sein
2	*wit-wit-geel*	lage snelheid verminderen, zodanig dat de trein voor het eerstvolgende stoptonende sein (afstand tenminste 250m) tot stilstand kan worden gebracht
3	*wit-geel-wit*	middensnelheid verminderen, zodanig dat de trein voor het eerstvolgende stoptonende sein (afstand tenminste 500m) tot stilstand kan worden gebracht
4	geel-*wit-wit*	hoge snelheid verminderen, het eerstvolgend sein kan stop tonen
5	*wit-groen-groen*	middensnelheid verminderen tot lage snelheid
6	groen-*wit-groen*	hoge snelheid verminderen tot lage snelheid
7	groen-groen-*wit*	hoge snelheid verminderen tot middensnelheid
8	*wit-wit* -groen	voorbijrijden met lage snelheid toegestaan
9	*wit-groen* -*wit*	voorbijrijden met middensnelheid toegestaan
10	groen-*wit* -*wit*	voorbijrijden met hoge snelheid toegestaan

Van de tien seinbeelden kunnen er per driehoogtesein maar negen weergegeven worden (drie lampen met elk een kleurenbril voor drie standen). In de praktijk zal niet elk seinbeeld nodig zijn, dus zo groot is dit bezwaar niet. Het maakt bovendien niet uit waar het rode licht zit. Hoog rood of midden rood of laag rood, in alle gevallen is de betekenis stop.
De witte lichten fungeren als tellicht om de positie van de groene en gele lichten te bepalen. De seinen zijn uitgevoerd met een zwart rond achtergrondscherm. De achterzijde van de seinen is in principe ook zwart geschilderd.

Seinen, die geen stop kunnen weergeven hebben een vierkant achtergrondscherm (meestal met een afgeronde hoek). Zij staan voornamelijk aan het begin van een traject met lichtseinen. De achterkant van de seinen zijn zwart, maar bij trajecten die in twee richtingen beveiligd gereden kunnen worden is de achterkant zwart met schuine witte strepen geschilderd.

In 1948 kwam het 11 km lange baanvak Utrecht-Driebergen met deze driehoogte lichtseinen in bedrijf, een jaar later was dit stelsel op het gehele traject tot aan Arnhem hiermee voorzien. In 1951 volgden nog Amsterdam-Haarlem, Amsterdam-Nieuwersluis en Amersfoort-Zwolle.

Geen blijvertjes

De lichtseinen van seinstelsel 1946 hebben niet erg lang als zodanig dienst gedaan.
Het eerste driehoogtesein werd geplaatst in 1948, het laatste werd reeds afgevoerd in december 1980.
Dat het niet helemaal aan de verwachtingen beantwoordde kwam onder meer door:

● de mogelijkheden tot snelheidsaanduiding zijn te beperkt
● drie lichten boven elkaar geven een minder duidelijk seinbeeld
● groen in het seinbeeld aangeven als een bevel tot snelheidsvermindering werd als onduidelijk ervaren.

De snelheidsaanduiding met driehoogteseinen voldeed maar matig. Als middensnelheid geldt dat in principe elke snelheid goed is als het maar tussen de 30 en 90 km/h ligt. Dat kan tot gevaarlijke situaties aanleiding geven.
De seinbeelden met twee groene lichten en een witte met de opdracht snelheid verminderen gaven in de praktijk problemen.
Niet altijd werd het lage groene licht opgemerkt. Doordat groen -wit- groen (hoge snelheid verminderen tot lage snelheid) wel eens gelezen werd als groen - wit - wit (doorrijden met hoge snelheid) hebben er ongevallen plaatsgevonden waarbij treinen met hoge snelheid wissels in afbuigende stand namen. Dit niet altijd juist interpreteren van de seinbeelden heeft geleid tot een spoorwegongeval met een personentrein bij Halfweg. Enige tijd later gebeurde weer iets dergelijks bij hetzelfde station, maar nu met een goederentrein. In beide gevallen beschouwden de machinisten het groen als een opdracht voor doorrijden en niet als een snelheidsvermindering.
Op diverse plaatsen werd in de jaren vijftig het seinbeeld groen - wit - groen vervangen door wit - wit - geel (laag geel, dwz. hoge snelheid verminderen tot lage snelheid en rekenen op stop), met andere woorden bij de seinbeelden voor snelheidsvermindering werd nu geel getoond en het begrip 'middensnelheid' werd verbannen.

Ook het seinbeeld geel 75 verdween omstreeks 1966. De betekenis: "korte remweg; binnen remwegafstand kan stop volgen of het spoor of spoorgedeelte waarop de trein wordt toegelaten loopt dood " kwam zo sporadisch voor, dat men dit geval op andere manieren heeft opgelost.
Alle seinen van dit stelsel zijn inmiddels verdwenen, de laatste eenhoogteseinen die afgevoerd werden stonden op het traject Utrecht-Arnhem bij Veenendaal.


sein 400		sein 402		sein 404

Bij de situaties 'stoppen op spoor 3' en 'doorrijden over spoor 3' mag je uitgaan van de lichtseinbeelden groen-wit-groen respectievelijk wit-wit-geel. Echter op diverse plaatsen in den lande heeft men hiervoor een 'zachte combinatie' gekozen in de trant van groen-groen-wit en wit-groen-groen. Het waarom van deze keuze is niet meer te achterhalen, waarschijnlijk heeft beïnvloeding van lichtseinstelsel '54 hierin een rol gespeeld. Echter in latere jaren koos men wel vaker voor de combinatie van laag-geel in plaats van middensnelheid verminderen tot lage snelheid. (Met andere woorden, vaker geel dan groen-groen).
De combinatie van de beginjaren is hier uitgebeeld.